In de serie over antisemitisme in NRC verscheen vandaag een interview met de Franse expert Nonna Mayer over ‘nieuw antisemitisme’; eerder afkomstig van moslims en van extreem-links, dan van extreem-rechts.

Is antisemitisme „terug”?
„Ik heb hier mappen vol krantenkoppen over de vermeende ‘terugkeer’ van het antisemitisme”, wijst Nonna Mayer in haar werkkamer in Parijs. „Het komt steeds terug omdat het nooit helemaal verdwenen is. We hebben in ons collectieve bewustzijn aloude stereotypen over Joden die rijk of machtig zijn en die hoeven alleen maar soms gereactiveerd te worden. De Holocaust is een groot taboe, er is een uitzonderlijke situatie voor nodig om het antisemitisme weer te laten toenemen. En die is er nu. We zitten in een crisistijd.”

Hoe nieuw is het ‘nieuwe antisemitisme’?
„De term dateert al vanaf de vestiging van de staat Israël en is [in 2002] door de Franse socioloog Pierre-André Taguieff verbreed tot ‘nieuwe judéophobie’ omdat het gericht is tegen Joden en niet tegen semieten [dat onder meer ook Arabieren omvat]. De haat is meestal verpakt in kritiek op Israël of het zionisme, als dekmantel. Het antisemitisme heeft zich zo vaak van extreem-rechts naar links verplaatst, schreef hij al. Het is dezelfde verwerping van Joden, maar uit naam van een nobele zaak: het verdedigen van mensenrechten en de rechten van de Palestijnen, deels ook gesteund door moslims.

„In Frankrijk krijg je soms de indruk dat de oorzaak van het antisemitisme nu het moslimfundamentalisme of simpelweg de islam is. De realiteit is complexer. Je moet een onderscheid maken tussen daden en opinies. Je hebt de dodelijkste zaken: terreuracties en moorden met antisemitische motieven. Dat past binnen het idee van een jihad, waarbij Joden symbool zijn geworden van het gehate Westen. Daar zit een heldere ideologie achter. Je hebt ook misdaden op grond van oude stereotypen: [de jonge telefoonverkoper] Ilan Halimi werd in 2006 ontvoerd en vermoord omdat de daders overtuigd waren dat hij als Joodse man een rijke familie moest hebben. Dat heeft niets met Israël of de Palestijnen te maken. En je hebt ‘alledaags antisemitisme’: uitschelden van buren, vooral gericht tegen Joden die door religieuze symbolen zichtbaar zijn. Dat kan opleven door nieuws uit Israël.”

„De Joodse gemeenschap van Frankrijk leeft in angst sinds de zaak rond Ilan Halimi in 2006 en nog meer sinds Merah.” ‘Scootermoordenaar’ Mohammed Merah richtte in 2012 een bloedbad aan in Toulouse. „Dat de Franse bevolking toen niet de straat op ging, kwam hard aan. Veel Joden voelden zich door Frankrijk in de steek gelaten. Het gevoel van onveiligheid is vooral bij mensen die zichtbare symbolen van hun religie dragen, zoals keppeltjes, sindsdien groter geworden.”

Lees het hele interview in NRC.